METAALUNIEVOORWAARDEN

Algemene voorwaarden uitgegeven door Koninklijke Metaalunie (ondernemersorganisatie voor
het midden- en kleinbedrijf in de metaal) aangeduid als METAALUNIEVOORWAARDEN,
gedeponeerd ter griffie van de rechtbank te Rotterdam op 1 januari 2014.
Uitgave van Koninklijke Metaalunie, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein.
© Koninklijke Metaalunie

Artikel 1: Toepasselijkheid

1.1. Deze voorwaarden zijn van toepassing op alle aanbiedingen die een lid van Koninklijke
Metaalunie doet, op alle overeenkomsten die hij sluit en op alle overeenkomsten die
hiervan het gevolg kunnen zijn, een en ander voor zover het Metaalunielid aanbieder
dan wel leverancier is.

1.2. Het Metaalunielid dat deze voorwaarden gebruikt wordt aangeduid als opdrachtnemer.
De wederpartij wordt aangeduid als opdrachtgever.

1.3. Bij strijdigheid tussen de inhoud van de tussen opdrachtgever en opdrachtnemer gesloten
overeenkomst en deze voorwaarden, gaan de bepalingen uit de overeenkomst voor.
1.4. Deze voorwaarden mogen uitsluitend worden gebruikt door Metaalunieleden.

Artikel 2: Aanbiedingen
2.1. Alle aanbiedingen zijn vrijblijvend.

2.2. Als opdrachtgever aan opdrachtnemer gegevens, tekeningen en dergelijke verstrekt,
mag opdrachtnemer uitgaan van de juistheid en volledigheid hiervan en zal hij zijn aanbieding
hierop baseren.

2.3. De in de aanbieding genoemde prijzen zijn gebaseerd op levering af fabriek, “ex works”,
vestigingsplaats opdrachtnemer, conform Incoterms 2010. De prijzen zijn exclusief omzetbelasting
en verpakking.

2.4. Als opdrachtgever de aanbieding van opdrachtnemer niet aanvaardt, heeft opdrachtnemer
het recht alle kosten die hij heeft gemaakt om zijn aanbieding te doen bij opdrachtgever
in rekening te brengen.

Artikel 3: Rechten van intellectuele eigendom

3.1. Tenzij schriftelijk anders is overeengekomen, behoudt opdrachtnemer de auteursrechten
en alle rechten van industriële eigendom op de door hem gedane aanbiedingen, verstrekte
ontwerpen, afbeeldingen, tekeningen, (proef)modellen, programmatuur en dergelijke.

3.2. De rechten op de in lid 1 van dit artikel genoemde gegevens blijven eigendom van opdrachtnemer
ongeacht of aan opdrachtgever voor de vervaardiging ervan kosten in rekening
zijn gebracht. Deze gegevens mogen zonder voorafgaande uitdrukkelijke schriftelijke
toestemming van opdrachtnemer niet worden gekopieerd, gebruikt of aan derden
getoond. Opdrachtgever is aan opdrachtnemer per overtreding van deze bepaling een
direct opeisbare boete verschuldigd van € 25.000,-. Deze boete kan naast schadevergoeding
op grond van de wet worden gevorderd.

3.3. Opdrachtgever moet de aan hem verstrekte gegevens als bedoeld in lid 1 van dit artikel
op eerste verzoek binnen een door opdrachtnemer gestelde termijn retourneren. Bij
overtreding van deze bepaling is opdrachtgever aan opdrachtnemer een direct opeisbare
boete verschuldigd van € 1.000,- per dag. Deze boete kan naast schadevergoeding
op grond van de wet worden gevorderd.

Artikel 4: Adviezen en verstrekte informatie

4.1. Opdrachtgever kan geen rechten ontlenen aan adviezen en informatie die hij van opdrachtnemer
krijgt als deze geen betrekking hebben op de opdracht.

4.2. Als opdrachtgever aan opdrachtnemer gegevens, tekeningen en dergelijke verstrekt,
mag opdrachtnemer bij de uitvoering van de overeenkomst uitgaan van de juistheid en
volledigheid hiervan.

4.3. Opdrachtgever vrijwaart opdrachtnemer voor elke aanspraak van derden met betrekking
tot het gebruik van door of namens opdrachtgever verstrekte adviezen, tekeningen,
berekeningen, ontwerpen, materialen, monsters, modellen en dergelijke.

Artikel 5: Levertijd / uitvoeringsperiode

5.1. De levertijd en/of uitvoeringsperiode worden door opdrachtnemer bij benadering vastgesteld.

5.2. Bij de vaststelling van de levertijd en/of uitvoeringsperiode gaat opdrachtnemer ervan
uit dat hij de opdracht kan uitvoeren onder de omstandigheden die hem op dat moment
bekend zijn.

5.3. De levertijd en/of uitvoeringsperiode gaan pas in wanneer over alle commerciële en
technische details overeenstemming is bereikt, alle noodzakelijke gegevens, definitieve
en goedgekeurde tekeningen en dergelijke in het bezit zijn van opdrachtnemer, de
overeengekomen (termijn)betaling is ontvangen én aan de noodzakelijke voorwaarden
voor de uitvoering van de opdracht is voldaan.

5.4.
a. Als er sprake is van andere omstandigheden dan opdrachtnemer bekend waren toen hij
de levertijd en/of uitvoeringsperiode vaststelde, kan hij de levertijd en/of uitvoeringsperiode
verlengen met de tijd die hij nodig heeft om de opdracht onder deze omstandigheden
uit te voeren. Als de werkzaamheden niet in de planning van opdrachtnemer
kunnen worden ingepast, zullen deze worden uitgevoerd zodra zijn planning dit toelaat.
b. Als er sprake is van meerwerk worden de levertijd en/of uitvoeringsperiode verlengd
met de tijd die opdrachtnemer nodig heeft om de materialen en onderdelen daarvoor te
(laten) leveren en om het meerwerk te verrichten. Als het meerwerk niet in de planning
van opdrachtnemer kan worden ingepast, zullen de werkzaamheden worden uitgevoerd
zodra zijn planning dit toelaat.
c. Als er sprake is van opschorting van verplichtingen door opdrachtnemer worden de levertijd
en/of uitvoeringsperiode verlengd met de duur van de opschorting. Als voortzetting
van de werkzaamheden niet in de planning van opdrachtnemer kan worden ingepast,
zullen de werkzaamheden worden uitgevoerd zodra zijn planning dit toelaat.
d. Als er sprake is van onwerkbaar weer worden de levertijd en/of uitvoeringsperiode verlengd
met de daardoor ontstane vertraging.

5.5. Opdrachtgever is gehouden alle kosten die opdrachtnemer maakt als gevolg van een
vertraging in de levertijd en/of uitvoeringsperiode zoals vermeld in lid 4 van dit artikel
te voldoen.

5.6. Overschrijding van de levertijd en/of uitvoeringsperiode geeft in geen geval recht op
schadevergoeding of ontbinding.

Artikel 6: Risico-overgang

6.1. Levering vindt plaats af fabriek, “ex works”, vestigingsplaats opdrachtnemer, conform
Incoterms 2010. Het risico van de zaak gaat over op het moment dat opdrachtnemer
deze ter beschikking stelt aan opdrachtgever.

6.2. Ongeacht het bepaalde in lid 1 van dit artikel kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer
overeenkomen dat opdrachtnemer voor het transport zorgt. Het risico van opslag, laden,
transport en lossen rust in dat geval op opdrachtgever. Opdrachtgever kan zich tegen
deze risico’s verzekeren.

6.3. Als sprake is van inruil en opdrachtgever in afwachting van aflevering van de nieuwe
zaak de in te ruilen zaak onder zich houdt, blijft het risico van de in te ruilen zaak bij
opdrachtgever tot het moment dat hij deze in het bezit heeft gesteld van opdrachtnemer.
Als opdrachtgever de in te ruilen zaak niet kan leveren in de staat waarin deze
verkeerde toen de overeenkomst werd gesloten, kan opdrachtnemer de overeenkomst
ontbinden.

Artikel 7: Prijswijziging

7.1. Opdrachtnemer mag een stijging van kostprijsbepalende factoren die is opgetreden na
het sluiten van de overeenkomst aan opdrachtgever doorberekenen.

7.2. Opdrachtgever is gehouden de prijsstijging zoals bedoeld in lid 1 van dit artikel naar
keuze van opdrachtnemer op een van de onderstaande momenten te voldoen:
a. als de prijsstijging zich voordoet;
b. tegelijk met betaling van de hoofdsom;
c. bij de eerstvolgende overeengekomen betalingstermijn.

Artikel 8: Overmacht

8.1. Opdrachtnemer heeft het recht de nakoming van zijn verplichtingen op te schorten als
hij door overmacht tijdelijk is verhinderd zijn contractuele verplichtingen jegens opdrachtgever
na te komen.

8.2. Onder overmacht wordt onder meer verstaan de omstandigheid dat leveranciers, onderaannemers
van opdrachtnemer of door opdrachtnemer ingeschakelde transporteurs niet
of niet tijdig voldoen aan hun verplichtingen, het weer, aardbevingen, brand, stroomstoring,
verlies, diefstal of verloren gaan van gereedschappen of materialen, wegblokkades,
stakingen of werkonderbrekingen en import- of handelsbeperkingen.

8.3. Opdrachtnemer is niet meer bevoegd tot opschorting als de tijdelijke onmogelijkheid tot
nakoming meer dan zes maanden heeft geduurd. Opdrachtgever en opdrachtnemer
kunnen de overeenkomst na afloop van deze termijn met onmiddellijke ingang beëindigen,
maar uitsluitend voor dat deel van de verplichtingen dat nog niet is nagekomen.

8.4. Indien er sprake is van overmacht en nakoming blijvend onmogelijk is of wordt, zijn
beide partijen gerechtigd om de overeenkomst met onmiddellijke ingang te beëindigen
voor dat deel van de verplichtingen dat nog niet is nagekomen.

8.5. Partijen hebben geen recht op vergoeding van de als gevolg van de opschorting of de
beëindiging in de zin van dit artikel geleden of te lijden schade.

Artikel 9: Omvang van het werk

9.1. Opdrachtgever moet ervoor zorgen dat alle vergunningen, ontheffingen en andere beschikkingen
die noodzakelijk zijn om het werk uit te voeren tijdig zijn verkregen. Opdrachtgever
is verplicht op eerste verzoek van opdrachtnemer een afschrift van de hiervoor
genoemde bescheiden aan hem toe te zenden.

9.2. In de prijs van het werk zijn niet begrepen:
a. de kosten voor grond-, hei-, hak-, breek-, funderings-, metsel-, timmer-, stukadoors-,
schilder-, behangers-, herstelwerk of ander bouwkundig werk;
b. de kosten voor aansluiting van gas, water, elektriciteit of andere infrastructurele
voorzieningen;
c. de kosten ter voorkoming of beperking van schade aan op of bij het werk aanwezige
zaken;
d. de kosten voor afvoer van materialen, bouwstoffen of afval;
e. reis- en verblijfkosten.

Artikel 10: Wijzigingen in het werk

10.1. Wijzigingen in het werk resulteren in ieder geval in meer- of minderwerk als:
a. er sprake is van een wijziging in het ontwerp, de specificaties of het bestek;
b. de door opdrachtgever verstrekte informatie niet overeenstemt met de werkelijkheid;
c. geschatte hoeveelheden meer dan 10% afwijken.

10.2. Meerwerk wordt berekend op basis van de prijsbepalende factoren die gelden op het
moment dat het meerwerk wordt verricht.
Minderwerk wordt verrekend op basis van de prijsbepalende factoren die golden op het
moment van het sluiten van de overeenkomst.

10.3. Opdrachtgever is gehouden de prijs van het meerwerk zoals bedoeld in lid 1 van dit artikel
naar keuze van opdrachtnemer op een van de onderstaande momenten te voldoen:
a. als het meerwerk zich voordoet;
b. tegelijk met betaling van de hoofdsom;
c. bij de eerstvolgende overeengekomen betalingstermijn.

10.4. Als de som van het minderwerk dat van het meerwerk overtreft, mag opdrachtnemer bij
de eindafrekening 10% van het verschil bij opdrachtgever in rekening brengen. Deze
bepaling geldt niet voor minderwerk dat het gevolg is van een verzoek van opdrachtnemer.

Artikel 11: Uitvoering van het werk

11.1. Opdrachtgever zorgt ervoor dat opdrachtnemer zijn werkzaamheden ongestoord en op
het overeengekomen tijdstip kan verrichten en dat hij bij de uitvoering van zijn werkzaamheden
de beschikking krijgt over de benodigde voorzieningen, zoals:
a. gas, water en elektriciteit;
b. verwarming;
c. afsluitbare droge opslagruimte;
d. op grond van de Arbowet en -regelgeving voorgeschreven voorzieningen.

11.2. Opdrachtgever draagt het risico en is aansprakelijk voor schade in verband met verlies,
diefstal, verbranding en beschadiging van zaken van opdrachtnemer, opdrachtgever en
derden, zoals gereedschappen, voor het werk bestemde materialen of bij het werk gebruikt
materieel, die zich bevinden op de plaats waar de werkzaamheden worden verricht
of op een andere overeengekomen plaats.

11.3. Opdrachtgever is gehouden zich adequaat te verzekeren tegen de risico’s genoemd in
lid 2 van dit artikel. Opdrachtgever dient daarnaast te zorgen voor verzekering van het
werkrisico van te gebruiken materieel. Opdrachtgever dient opdrachtnemer op eerste
verzoek een kopie van de betreffende verzekering(en) en een bewijs van betaling van
de premie te sturen. Als er sprake is van schade is opdrachtgever verplicht dit onverwijld
bij zijn verzekeraar te melden ter verdere behandeling en afwikkeling.

11.4. Als opdrachtgever zijn verplichtingen zoals omschreven in de vorige leden van dit artikel
niet nakomt en daardoor vertraging in de uitvoering van de werkzaamheden ontstaat,
zullen de werkzaamheden worden uitgevoerd zodra opdrachtgever alsnog aan al zijn
verplichtingen voldoet en de planning van opdrachtnemer dit toelaat. Opdrachtgever is
aansprakelijk voor alle voor opdrachtnemer uit de vertraging voortvloeiende schade.

Artikel 12: Oplevering van het werk

12.1. Het werk wordt als opgeleverd beschouwd in de volgende gevallen:
a. als opdrachtgever het werk heeft goedgekeurd;
b. als het werk door opdrachtgever in gebruik is genomen. Neemt opdrachtgever een
deel van het werk in gebruik dan wordt dat gedeelte als opgeleverd beschouwd;
c. als opdrachtnemer schriftelijk aan opdrachtgever heeft meegedeeld dat het werk is
voltooid en opdrachtgever niet binnen 14 dagen na de mededeling schriftelijk kenbaar
heeft gemaakt of het werk al dan niet is goedgekeurd;
d. als opdrachtgever het werk niet goedkeurt op grond van kleine gebreken of ontbrekende
onderdelen die binnen 30 dagen kunnen worden hersteld of nageleverd en
die ingebruikname van het werk niet in de weg staan.

12.2. Keurt opdrachtgever het werk niet goed dan is hij verplicht dit onder opgave van redenen
schriftelijk kenbaar te maken aan opdrachtnemer. Opdrachtgever dient opdrachtnemer
in de gelegenheid te stellen het werk alsnog op te leveren.

12.3. Opdrachtgever vrijwaart opdrachtnemer voor aanspraken van derden voor schade aan
niet opgeleverde delen van het werk veroorzaakt door het gebruik van reeds opgeleverde
delen van het werk.

Artikel 13: Aansprakelijkheid

13.1. In geval van een toerekenbare tekortkoming is opdrachtnemer gehouden zijn contractuele
verplichtingen alsnog na te komen.

13.2. De verplichting tot schadevergoeding van opdrachtnemer op grond van welke wettelijke
grondslag ook, is beperkt tot die schade waartegen opdrachtnemer uit hoofde van een
door of ten behoeve van hem gesloten verzekering verzekerd is, maar is nooit hoger
dan het bedrag dat in het betreffende geval door deze verzekering wordt uitbetaald.

13.3. Als opdrachtnemer om welke reden dan ook geen beroep toekomt op de beperking van
lid 2 van dit artikel, is de verplichting tot schadevergoeding beperkt tot maximaal 15%
van de totale opdrachtsom (exclusief BTW). Als de overeenkomst bestaat uit onderdelen
of deelleveringen, is de verplichting tot schadevergoeding beperkt tot maximaal 15%
(exclusief BTW) van de opdrachtsom van dat onderdeel of die deellevering.

13.4. Niet voor vergoeding in aanmerking komt:
a. gevolgschade. Onder gevolgschade wordt onder meer verstaan stagnatieschade,
productieverlies, gederfde winst, transportkosten en reis- en verblijfkosten. Opdrachtgever
kan zich indien mogelijk tegen deze schade verzekeren;
b. opzichtschade. Onder opzichtschade wordt onder andere verstaan schade die door of
tijdens de uitvoering van het werk wordt toegebracht aan zaken waaraan wordt gewerkt
of aan zaken die zich bevinden in de nabijheid van de plaats waar wordt gewerkt.
Opdrachtgever kan zich desgewenst tegen deze schade verzekeren;
c. schade veroorzaakt door opzet of bewuste roekeloosheid van hulppersonen of niet
leidinggevende ondergeschikten van opdrachtnemer.

13.5. Opdrachtnemer is niet aansprakelijk voor schade aan door of namens opdrachtgever
aangeleverd materiaal als gevolg van een niet deugdelijk uitgevoerde bewerking.

13.6. Opdrachtgever vrijwaart opdrachtnemer voor alle aanspraken van derden wegens productaansprakelijkheid
als gevolg van een gebrek in een product dat door opdrachtgever
aan een derde is geleverd en dat (mede) bestond uit door opdrachtnemer geleverde
producten en/of materialen. Opdrachtgever is gehouden alle voor opdrachtnemer in dit
verband geleden schade waaronder de (volledige) kosten van verweer te vergoeden.

Artikel 14: Garantie en overige aanspraken

14.1. Tenzij schriftelijk anders is overeengekomen staat opdrachtnemer voor een periode van
zes maanden na (op)levering in voor de goede uitvoering van de overeengekomen prestatie.
Als een afwijkende garantietermijn is overeengekomen, zijn de overige leden van
dit artikel eveneens van toepassing.

14.2. Als de overeengekomen prestatie niet deugdelijk is geweest, zal opdrachtnemer de keuze
maken of hij deze alsnog deugdelijk uitvoert of opdrachtgever crediteert voor een
evenredig deel van de factuur. Kiest opdrachtnemer voor het alsnog deugdelijk uitvoeren
van de prestatie, bepaalt hij zelf de wijze en het tijdstip van uitvoering. Bestond de
overeengekomen prestatie (mede) uit het bewerken van door opdrachtgever aangeleverd
materiaal, dan dient opdrachtgever voor eigen rekening en risico nieuw materiaal
aan te leveren.

14.3. Onderdelen of materialen die door opdrachtnemer worden hersteld of vervangen, moeten
door opdrachtgever aan hem worden toegezonden.

14.4. Voor rekening van opdrachtgever komen:
a. alle transport- of verzendkosten;
b. kosten voor demontage- en montage;
c. reis- en verblijfkosten.

14.5. Opdrachtgever moet opdrachtnemer in alle gevallen de gelegenheid bieden een eventueel
gebrek te herstellen of de bewerking opnieuw uit te voeren.

14.6. Opdrachtgever kan alleen een beroep doen op garantie nadat hij aan al zijn verplichtingen
ten opzichte van opdrachtnemer heeft voldaan.

14.7. a. Geen garantie wordt gegeven als gebreken het gevolg zijn van:
– normale slijtage;
– onoordeelkundig gebruik;
– niet of onjuist uitgevoerd onderhoud;
– installatie, montage, wijziging of reparatie door opdrachtgever of door derden;
– gebreken aan of ongeschiktheid van zaken afkomstig van, of voorgeschreven
door opdrachtgever;
– gebreken aan of ongeschiktheid van door opdrachtgever gebruikte materialen of
hulpmiddelen.
b. Geen garantie wordt gegeven op:
– geleverde zaken die niet nieuw waren op het moment van levering;
– het keuren en repareren van zaken van opdrachtgever;
– onderdelen waarvoor fabrieksgarantie is verleend.

14.8. Het bepaalde in de leden 2 t/m 7 van dit artikel is van overeenkomstige toepassing bij
eventuele aanspraken van opdrachtgever op grond van wanprestatie, non-conformiteit
of welke andere grondslag dan ook.

14.9. Opdrachtgever kan rechten uit hoofde van dit artikel niet overdragen.

Artikel 15: Klachtplicht

15.1. Opdrachtgever kan op een gebrek in de prestatie geen beroep meer doen, als hij hierover
niet binnen veertien dagen nadat hij het gebrek heeft ontdekt of redelijkerwijs had
behoren te ontdekken schriftelijk bij opdrachtnemer heeft geklaagd.

15.2. Opdrachtgever moet klachten over de hoogte van het factuurbedrag, op straffe van verval
van alle rechten, binnen de betalingstermijn schriftelijk bij opdrachtnemer hebben
ingediend. Als de betalingstermijn langer is dan dertig dagen, moet opdrachtgever uiterlijk
binnen dertig dagen na factuurdatum schriftelijk hebben geklaagd.

Artikel 16: Niet afgenomen zaken

16.1. Opdrachtgever is verplicht na afloop van de levertijd en/of uitvoeringsperiode de zaak of
zaken die onderwerp zijn van de overeenkomst op de overeengekomen plaats af te nemen.

16.2. Opdrachtgever dient alle medewerking te verlenen die redelijkerwijs van hem kan worden
verwacht teneinde opdrachtnemer tot aflevering in staat te stellen.

16.3. Niet afgenomen zaken worden voor rekening en risico van opdrachtgever opgeslagen.

16.4. Bij overtreding van het bepaalde uit de leden 1 en/of 2 van dit artikel is opdrachtgever
aan opdrachtnemer een boete verschuldigd van € 250,- per dag met een maximum van
€ 25.000,-. Deze boete kan naast schadevergoeding op grond van de wet worden gevorderd.

Artikel 17: Betaling

17.1. Betaling wordt gedaan op de plaats van vestiging van opdrachtnemer of op een door
opdrachtnemer aan te wijzen rekening.

17.2. Tenzij anders overeengekomen vindt betaling als volgt plaats:
a. bij balieverkoop contant;
b. bij termijnbetaling:
– 40% van de totale prijs bij opdracht;
– 50% van de totale prijs na aanvoer van het materiaal of als de levering van
materiaal niet in de opdracht is begrepen na aanvang van de werkzaamheden;
– 10% van de totale prijs bij oplevering;
c. in alle overige gevallen binnen dertig dagen na factuurdatum.

17.3. Als opdrachtgever zijn betalingsverplichting niet nakomt is hij verplicht om, in plaats
van betaling van de overeengekomen geldsom, te voldoen aan een verzoek van opdrachtnemer
om inbetalinggeving.

17.4. Het recht van opdrachtgever om zijn vorderingen op opdrachtnemer te verrekenen of
om op te schorten is uitgesloten, tenzij er sprake is van faillissement van opdrachtnemer
of de wettelijke schuldsanering op opdrachtnemer van toepassing is.

17.5. Ongeacht of opdrachtnemer de overeengekomen prestatie volledig heeft uitgevoerd, is
alles wat opdrachtgever uit hoofde van de overeenkomst aan hem verschuldigd is of zal
zijn onmiddellijk opeisbaar als:
a. een betalingstermijn is overschreden;
b. het faillissement of de surseance van betaling van opdrachtgever is aangevraagd;
c. beslag op zaken of vorderingen van opdrachtgever wordt gelegd;
d. opdrachtgever (vennootschap) wordt ontbonden of geliquideerd;
e. opdrachtgever (natuurlijk persoon) het verzoek doet te worden toegelaten tot de
wettelijke schuldsanering, onder curatele wordt gesteld of is overleden.

17.6. Wanneer betaling niet heeft plaatsgevonden binnen de overeengekomen betalingstermijn,
is opdrachtgever direct rente aan opdrachtnemer verschuldigd. De rente bedraagt
12% per jaar, maar is gelijk aan de wettelijke rente als deze hoger is. Bij de renteberekening
wordt een gedeelte van de maand gezien als een volle maand.

17.7. Opdrachtnemer is bevoegd zijn schulden aan opdrachtgever te verrekenen met vorderingen
van aan opdrachtnemer gelieerde ondernemingen op opdrachtgever. Daarnaast
is opdrachtnemer bevoegd zijn vorderingen op opdrachtgever te verrekenen met schulden
van aan opdrachtnemer gelieerde ondernemingen aan opdrachtgever. Verder is opdrachtnemer
bevoegd zijn schulden aan opdrachtgever te verrekenen met vorderingen
op aan opdrachtgever gelieerde ondernemingen. Onder gelieerde ondernemingen worden
de ondernemingen die tot dezelfde groep, in de zin van artikel 2:24b BW, behoren,
en een deelneming in de zin van artikel 2:24c BW verstaan.

17.8. Indien betaling niet heeft plaatsgevonden binnen de overeengekomen betalingstermijn
is opdrachtgever aan opdrachtnemer alle buitengerechtelijke kosten verschuldigd met
een minimum van € 75,-.
Deze kosten worden berekend op basis van de volgende tabel (hoofdsom incl. rente):
over de eerste € 3.000,- 15%
over het meerdere tot € 6.000,- 10%
over het meerdere tot € 15.000,- 8%
over het meerdere tot € 60.000,- 5%
over het meerdere vanaf € 60.000,- 3%

De werkelijk gemaakte buitengerechtelijke kosten zijn verschuldigd, als deze hoger zijn
dan uit bovenstaande berekening volgt.

17.9. Als opdrachtnemer in een gerechtelijke procedure in het gelijk wordt gesteld, komen alle
kosten die hij in verband met deze procedure heeft gemaakt voor rekening van opdrachtgever.

Artikel 18: Zekerheden

18.1. Ongeacht de overeengekomen betalingscondities is opdrachtgever verplicht op eerste
verzoek van opdrachtnemer een naar diens oordeel voldoende zekerheid voor betaling
te verstrekken. Als opdrachtgever hier niet binnen de gestelde termijn aan voldoet,
raakt hij direct in verzuim. Opdrachtnemer heeft in dat geval het recht de overeenkomst
te ontbinden en zijn schade op opdrachtgever te verhalen.

18.2. Opdrachtnemer blijft eigenaar van geleverde zaken zolang opdrachtgever:
a. tekortschiet of tekort zal schieten in de nakoming van zijn verplichtingen uit deze of
andere overeenkomsten;
b. vorderingen die voortvloeien uit het niet nakomen van bovengenoemde overeenkomsten,
zoals schade, boete, rente en kosten, niet heeft voldaan.

18.3. Zolang er op geleverde zaken een eigendomsvoorbehoud rust, mag opdrachtgever deze
buiten zijn normale bedrijfsuitoefening niet bezwaren of vervreemden.

18.4. Nadat opdrachtnemer zijn eigendomsvoorbehoud heeft ingeroepen, mag hij de geleverde
zaken terughalen. Opdrachtgever zal daartoe alle medewerking verlenen.

18.5. Opdrachtnemer heeft op alle zaken die hij uit welke hoofde ook onder zich heeft of zal
krijgen en voor alle vorderingen die hij op opdrachtgever heeft of mocht krijgen ten opzichte
van een ieder die daarvan afgifte verlangt een pandrecht en een retentierecht.

18.6. Als opdrachtgever, nadat de zaken conform de overeenkomst door opdrachtnemer aan
hem zijn geleverd, aan zijn verplichtingen heeft voldaan, herleeft het eigendomsvoorbehoud
ten aanzien van deze zaken als opdrachtgever zijn verplichtingen uit een later gesloten
overeenkomst niet nakomt.

Artikel 19: Beëindiging van de overeenkomst

Als opdrachtgever de overeenkomst wil beëindigen zonder dat er sprake is van een tekortkoming
van opdrachtnemer en opdrachtnemer hiermee instemt, wordt de overeenkomst met
wederzijds goedvinden beëindigd. Opdrachtnemer heeft in dat geval recht op vergoeding van
alle vermogensschade zoals geleden verlies, gederfde winst en gemaakte kosten.

Artikel 20: Toepasselijk recht en bevoegde rechter

20.1. Het Nederlands recht is van toepassing.

20.2. Het Weens koopverdrag (C.I.S.G.) is niet van toepassing, evenmin als enige andere internationale
regeling waarvan uitsluiting is toegestaan.

20.3. Alleen de Nederlandse burgerlijke rechter die bevoegd is in de vestigingsplaats van opdrachtnemer
neemt kennis van geschillen, tenzij dit in strijd is met het dwingend recht.
Opdrachtnemer mag van deze bevoegdheidsregel afwijken en de wettelijke bevoegdheidsregels
hanteren.